Alles over prikkelbaredarmsyndroom (PDS): symptomen, oorzaken en behandelingen

Het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door symptomen zoals buikpijn, krampen, een opgeblazen gevoel, diarree en/of obstipatie.

Hoewel de exacte oorzaak onbekend is, wordt aangenomen dat een overgevoeligheid van de dikke darm of het immuunsysteem een rol speelt.

Ongeveer 7 tot 16% van de mensen ervaart PDS-symptomen, en het komt vaker voor bij vrouwen en jongvolwassenen.

Wat is PDS?

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS), ook wel bekend als spastische dikke darm of spastische colitis, is een functionele darmaandoening waarbij de darm niet goed werkt, zonder dat er zichtbare schade aan de organen is. In tegenstelling tot inflammatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn, veroorzaakt PDS geen ontstekingen of structurele schade. Symptomen verschillen sterk per persoon en kunnen komen en gaan.

Om een diagnose te stellen, moeten symptomen zoals buikpijn of ongemak minstens drie dagen per maand gedurende de afgelopen drie maanden aanwezig zijn. Hoewel PDS niet levensbedreigend is, kan het een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven.

Symptomen van PDS

PDS-symptomen kunnen variëren in ernst en frequentie. Veelvoorkomende klachten zijn:

• Buikpijn of krampen, vaak verlicht na een stoelgang
• Een opgeblazen gevoel en winderigheid
• Diarree, obstipatie of een afwisseling van beide
• Onvolledige ontlasting
• Slijm in de ontlasting

Sommige mensen ervaren perioden van klachtenvrij zijn, terwijl anderen continu symptomen hebben.

Mogelijke oorzaken van PDS

De precieze oorzaak van PDS is niet bekend, maar mogelijke factoren zijn:

• Overgevoeligheid van de dikke darm, wat spastische bewegingen en krampen veroorzaakt
• Abnormale serotoninespiegels, wat de darmbeweging beïnvloedt
• Een verstoorde balans van bacteriën in de darmen
• Postinfectieuze PDS, na een eerdere bacteriële infectie in het spijsverteringskanaal

Risicofactoren voor PDS

Je loopt mogelijk een hoger risico op PDS als je:

• Eerder voedselvergiftiging hebt gehad
• Antibiotica hebt gebruikt
• Last hebt van angst, depressie of somatisch-symptoomstoornis
• Vrouw bent of jonger bent dan 50 jaar

Triggers van PDS

PDS-symptomen worden vaak getriggerd door:

• Stress en angst, wat invloed heeft op de zenuwen en de darmbewegingen
• Bepaalde voedingsmiddelen, zoals bonen, ui, zuivelproducten en kunstmatige zoetstoffen
• Hormoonschommelingen, vooral bij menstruerende vrouwen

Een voedingsdagboek kan helpen om persoonlijke triggers te identificeren.

Behandeling van PDS

Hoewel PDS niet te genezen is, zijn er veel manieren om symptomen te verlichten en flare-ups te voorkomen. Dit zijn een aantal behandelopties:

Leefstijl en thuiszorg

• Beweeg regelmatig: Lichaamsbeweging kan stress verminderen en de darmfunctie verbeteren.
• Beperk cafeïne: Cafeïne kan de darmen stimuleren.
• Mindfulness en therapieën: Stressmanagement via meditatie, hypnotherapie of gesprekken kan effectief zijn. 
• Probiotica: Deze goede bacteriën ondersteunen een gezonde darmflora.
• Vezelrijke voeding: Kan helpen bij zowel obstipatie als diarree, afhankelijk van het type vezel.

Dieetaanpassingen

Veel mensen met PDS vinden baat bij het FODMAP-dieet, dat bepaalde koolhydraten elimineert die fermentatie en gasvorming veroorzaken. Andere aanpassingen zijn:

• Kleinere maaltijden eten, verspreid over de dag
• Vermijden van vetrijke en sterk gekruide voedingsmiddelen
• Meer vezels toevoegen voor obstipatie, zoals volkoren granen en groenten

Medicatie

Wanneer leefstijlveranderingen niet voldoende zijn, kunnen medicijnen worden voorgeschreven, zoals:

• Spasmolytica om darmkrampen te verlichten
• Antidiarree-medicatie
• Antidepressiva voor pijnverlichting
• Antibiotica voor bacteriële onbalans
• Specifieke medicijnen zoals linaclotide (Linzess) en lubiproston (Amitiza) bij ernstige obstipatie

Kruiden ter ondersteuning

Kruiden kunnen een belangrijke rol spelen bij de ondersteuning van klachten door het prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

Kruiden zoals pepermunt en venkel werken effectief tegen krampen en gasvorming, terwijl gember en kamille ontstekingen en spijsverteringsongemakken kalmeren.

Daarnaast stimuleren kruiden zoals duizendblad en mariadistel de galproductie en leverfunctie, wat een gezonde vetvertering ondersteunt. Kruiden als citroenmelisse en valeriaan bieden verlichting bij stressgerelateerde spijsverteringsproblemen, een veelvoorkomende trigger bij PDS.

Door een combinatie van deze kruiden kan een natuurlijke en holistische aanpak bijdragen aan een betere darmfunctie en minder klachten.

Wanneer naar de dokter?

Raadpleeg een arts als je last hebt van:

• Rectaal bloedverlies
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende of verergerende pijn
• Misselijkheid en overgeven
• Symptomen die je dagelijks leven beïnvloeden

Veelgestelde vragen over PDS

1. Welke types PDS bestaan er?

• PDS-D: Diarree dominant
• PDS-C: Obstipatie dominant
• PDS-M: Wisselend tussen diarree en obstipatie
• PDS-U: Ongedefinieerd, met wisselende klachten

2. Wat zijn de belangrijkste symptomen?

Buikpijn, een opgeblazen gevoel, diarree of obstipatie, misselijkheid, winderigheid, vermoeidheid en stemmingswisselingen.

3. Kan PDS genezen worden?

Nee, er is geen permanente genezing, maar symptomen kunnen effectief beheerst worden.

Tot slot

PDS is een veelvoorkomende aandoening die ongemak kan veroorzaken, maar goed te beheersen is met de juiste aanpak.

Door triggers te vermijden, een gezond dieet te volgen en indien nodig medicijnen te gebruiken, kun je je symptomen verminderen en je kwaliteit van leven verbeteren.

Neem contact op met je arts voor een behandelplan dat aansluit bij jouw behoeften.